FTP چیست؟ کاربردها، انواع، مزایا و معایب FTP

افرادی که می خواهند فایل‌های مهم خود را در سریع‎‌ترین زمان ممکن به مقصدی دیگر ارسال کنند، باید از FTP استفاده کنند. اما پروتکل FTP چیست؟ FTP یا File Transfer Protocol یک پروتکل است که در سال ۱۹۷۱ در بستر اینترنت توسعه پیدا کرد و یکی از پرکاربردترین و قدیمی‌ترین پروتکل‌های اینترنت شناخته می شود. در این مقاله به نحوه کار پروتکل FTP، کاربرد، مزایا، معایب و انواع پروتکل های FTP می پردازیم و می گوییم که چه کاربردی دارد. 

پروتکل FTP چیست؟

آشنایی با پروتکل FTP به شما کمک می کند تا از آن برای ارسال فایل‌های خود استفاده کنید. پروتکل FTP چیست؟ پروتکل اف تی پی در سال ۱۹۷۱ توسط Abhay Bhushan با عنوان RFC114 منتشر شد. FTP یا File Transfer Protocol یک پروتکل شبکه‌ای استاندارد است که می توان با آن به انتقال فایل‌ها بین دو سیستم، یعنی کلاینت و سرور پرداخت. این پروتکل امن ارسال، دریافت و مدیریت فایل‌ها را در یک شبکه فراهم می‌ آورد. 

در واقع FTP یک پروتکل استاندارد بر پایه TCP/IP است که ارتباط در این پروتکل از طریق پورت‌های 20 و 21 برقرار می‌ شود؛ پورت 21 به ارتباط میان سرور و کلاینت و پورت 20 برای تبادل و ارسال فایل‌ها در شبکه می پردازد. برخی FTP یا پروتکل انتقال فایل را یک ابرقهرمان واقعی در دنیای شبکه می دانند. چرا که انواع پروتکل FTP، با تمرکز ویژه بر انتقال فایل‌ها، امکاناتی را فراهم می‌ کند که ایمیل یا HTTP آن‌ها را ندارند. 

پروتکل FTP در طراحی سایت در مشهد برای انتقال و آپلود فایل‌های سایت از رایانه طراح به سرور وب استفاده می‌ شود؛ به‌کمک آن طراح می‌ تواند فایل‌ها را مدیریت، ویرایش و به‌روزرسانی کند تا سایت در اینترنت در دسترس کاربران قرار گیرد.

نحوه کار پروتکل FTP چگونه است؟ 

بعد از آشنایی با پروتکل FTP چیست حتما دلتان می خواهد تا بدانید نحوه کار پروتکل FTP چگونه است؟ این پروتکل با ایجاد دو کانال ارتباطی مجزا (کانال داده و کانال فرمان)، فرآیند انتقال فایل را ساده‌تر و کارآمدتر می‌ کند. 

• کانال داده: وظیفه آن انتقال محتوای فایل‌ها است که مانند یک پیک ویژه عمل می‌ کند.
• کانال فرمان: به ارسال دستورات و هماهنگی بین کلاینت و سرور می پردازد. 

مراحل انتقال فایل به FTP

پروتکل FTP برای انتقال فایل‌ها مراحلی را انجام می دهد. این موارد عبارتند از: 

1. ورود به سرور: در ابتدا کاربر باید به سرور FTP وارد شود؛ البته برای استفاده از برخی سرورهای FTP عمومی و دانلود محتوای آنها نیاز به وارد کردن اطلاعات کاربری اف‌تی‌پی ناشناس (Anonymous FTP) نیست. 
2. برقراری ارتباط با سرور: کاربر برای دانلود فایل‌های مورد نظر باید درخواستی را به سمت سرور ارسال کند تا ارتباط میان کلاینت و سرور برقرار شود.
3. انتقال فایل‌ها: در این مرحله با FTP، کلاینت می‌ تواند انواع اقدامات لازم (آپلود، دانلود، حذف، تغییر نام، انتقال و کپی کردن روی فایل‌ها) را انجام دهد.

بیشتر بخوانید: مرورگرChatGPT Atlas

انواع پروتکل FTP

پروتکل FTP انواع مختلفی (‌Anonymous FTP، Password-protected FTP، FTPS FTPES و SFTP ) دارد که هر یک از آن‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. پروتکل FTP، ابزاری ضروری است که فرآیند نهایی‌سازی طراحی سایت را تکمیل می‌ کند؛ این پروتکل امکان انتقال ایمن و مرتب فایل‌های ساخته‌شده در محیط محلی طراح به سرور وب را فراهم می‌آورد. در واقع FTP مسئولیت آنلاین‌سازی و به‌روزرسانی مداوم نتیجه طراحی سایت شما را بر عهده دارد.

برای انتخاب بهترین پروتکل، باید به نوع داده‌ها و نیازهای امنیتی خود، توجه داشته باشید. آشنایی با هر یک از آنها به شما کمک می کند تا بتوانید بهترین روش را برای انتقال داده‌ها انتخاب کنید.

FTP ناشناس (Anonymous FTP)

Anonymous FTP ابتدایی‌ترین نوع FTP است که برای فایل‌هایی که می خواهید به صورت عمومی در دسترس عموم قرار دهید، بهترین گزینه است. با این نوع FTP نیازی به نام کاربری یا رمز عبور نیست و هر فردی می‌ تواند حتی بدون داشتن نام کاربری و رمز عبور به سرور FTP متصل شود. با FTP ناشناس می توان به توزیع آزادانه فایل‌ها مانند نرم‌افزارهای منبع‌باز(Open Source)، مقالات علمی یا سایر اطلاعات عمومی پرداخت. البته کاربران در این نوع FTP دسترسی محدودی به فایل‌های موجود در سرور اف‌تی‌پی داشته و به طور معمول تنها می توانند ورود به سیستم، فهرست کردن و دریافت محتویات مجموعه محدودی از دایرکتوری‌ها داشته باشند. 

FTP محافظت شده با رمز عبور (Password-protected FTP)

FTP محافظت شده با رمز عبور یا Password-protected FTP یکی دیگر از انواع FTP است. زمانی‌که نیاز به افزایش امنیت داده‌ها وجود دارد، FTP با رمز عبور بهترین گزینه به حساب می آید. این نوع FTP به طور معمول از پورت 21 برای ارتباطات استفاده می‌ کند.

 (FTPS (FTP Secure

 FTPS یکی دیگر از انواع FTP به شمار می رود که امنیت آن بسیار بالا است. FTPS با استفاده از پورت 990 به صورت پیش‌فرض به ارتباطات امن می پردازد. عملکرد این پروتکل بدین شکل است که به محض برقراری اتصال FTP، به صورت خودکار پروتکل تی‌‌ال‌اس ضمنی (Implicit TLS) را فعال می‌ کند. همچنین FTPS می‌ تواند به منظور افزایش هر چه بیشتر امنیت فرآیند انتقال داده‌ها به رمزنگاری هر دو کانال دستور و داده بپردازد. این نوع پروتکل با نام‌های FTPS صریح (Explicit) و FTPS ضمنی ارائه می‌ شود که نوع صریح آن به دلیل جدید بودن بیشتر مورد استفاده قرار می‌ گیرد. 

(FTPES (FTP Explicit Secure

FTPES یکی دیگر از انواع پروتکل FTP است و در مواقعی که به امنیت بیشتری نیاز است، می‌ توان از آن استفاده کرد. این نوع اف تی پی با قابلیت‌های امنیتی SSL/TLS صریح (FTP over explicit SSL/TLS) با دستورات خاص، اتصال اف‌تی‌پی سنتی را به یک اتصال اف‌تی‌پی رمزنگاری شده با SSL/TLS صریح تبدیل می‌ کند. بسیاری از کاربران FTPES را به دلیل سازگار بودن با فایروال‌ها به FTPS ترجیح می‌ دهند. FTPES از پورت 21 برای انجام ارتباطات امن استفاده می‌ کند و برای وب‌سایت‌ها و سرویس‌های اشتراک گذاری فایل بسیار کاربردی است. 

SFTP (SSH File Transfer Protocol 

SFTP یکی دیگر از انواع پروتکل FTP شناخته می شود که البته به لحاظ فنی FTP به شمار نمی‌ آید؛ اما عملکردش مشابه آن است. SFTP نسخه رمزنگاری شده پروتکل SSH است که بر روی پورت ۲۲ اجرا می‌ شود. مدیران سیستم با استفاده از SSH این امکان را دارند تا از راه دور به شکلی امن، به سیستم‌ها و برنامه‌های کامپیوتری خود دسترسی داشته باشند. 

 SFTP برای برقراری ارتباط میان کلاینت و سرور تنها از یک اتصال استفاده می کند و به رمزگذاری اطلاعات مرتبط با احراز هویت، دستورات و داده‌های در حال انتقال می پردازد. 

مزایای FTP چیست؟

بعد از آشنایی با پروتکل FTP چیست باید بدانید که مزایای پروتکل FTP بسیار زیاد است و همین موضوع باعث شده تا کاربران زیادی از آن استفاده کنند. همانطور که از مزایای اف تی پی می توانید برای ارسال فایل‌های خود استفاده کنیدُ نوت بوک ال ام NotebookLM هم می تواند به‌طور ویژه به مدیریت اسناد، یادداشت‌ها و تولید محتوا بر اساس اطلاعات موجود در فایل‌های توسعه یافته کمک کند. مهمترین مزایای FTP عبارتند از:

• سادگی و استفاده آسان
•  پشتیبانی گسترده
• امکان انتقال همزمان فایل‌های مختلف
• سرعت انتقال بالا
• امکان بازیابی فرآیند انتقال فایل متوقف شده
• پشتیبان‌گیری خودکار
• دسترسی و استفاده آسان
• سرعت بالا برای فایل‌های بزرگ
• مناسب برای شبکه‌های داخلی
• امکان انتقال آسان فایل‌های بزرگ
• سازماندهی فایل‌های در حال انتقال
• امکان زمان‌بندی برای انتقال فایل‌
• امکان مدیریت فرآیند انتقال فایل
• سازگاری با انواع CMS
• امکان ایجاد سطوح دسترسی مختلف
• آسان‌سازی مدیریت داده‌ها و فایل‌ها

معایب FTP چیست؟

پروتکل FTP با وجود تمام مزایا، معایبی هم دارد. به همین خاطر بهتر است که قبل استفاده از آن با آن‌ها آشنا شوید؛ این موارد عبارتند از:

• آسیب‌پذیری در برابر حملات بروت‌فورس و اسپوفینگ (Spoofing)
• عدم رمزنگاری نام کاربری، رمز عبور و فایل‌ها
• با هر سیستمی سازگار نیست
• امکان نا امن بودن سرورها
• امکان حذف تصادفی فایل‌های مهم از روی سرور
• هزینه بالای راه‌اندازی سرور اف‌تی‌پی شخصی
• دشواری اسکن ویروس
• قابلیت‌های یکپارچه‌سازی محدود

بیشتر بخوانید: کامل ترین چک لیست سئو داخلی 2025

کاربرد پروتکل FTP چیست؟

کاربرد پروتکل FTP بسیار زیاد است و یکی از محبوب‌ترین پروتکل‌های شبکه برای انتقال فایل‌ها بین دو دستگاه در شبکه به حساب می آید. کاربردهای FTP شامل موارد زیر است:

مدیریت فایل های وب‌سایت

اف‌تی‌پی (FTP) یکی از ابزارهای کلیدی و قدرتمند برای مدیریت فایل‌های وب‌سایت است. با استفاده از این پروتکل، می‌ توانید به‌سادگی فایل‌های HTML، تصاویر و سایر محتوای وب را میان رایانه خود و سرور جابه‌جا کنید، تغییرات مورد نیاز را اعمال کرده و وب‌سایتتان را همواره به‌روز نگه دارید. FTP امکان دسترسی مستقیم به فایل‌های موجود روی سرور را فراهم می‌سازد تا بتوانید آن‌ها را ویرایش، حذف یا جایگزین کنید. به همین دلیل، این ابزار برای هر وب‌مستر، طراح وب و توسعه‌دهنده‌ی حرفه‌ای کاملاً ضروری به شمار می‌ آید.

انتقال فایل‌ های حجیم بین سازمان‌ ها

SFTP یک راه‌حل امن و قابل‌اعتماد برای انتقال فایل‌های حجیم بین سازمان‌ها است. این پروتکل با رمزگذاری قدرتمند، از داده‌های حساس مانند اسناد مالی و اطلاعات مشتریان محافظت می‌ کند. برخلاف FTP که داده‌ها را به صورت متن‌ساده منتقل می‌کند، SFTP از یک کانال امن (تونل رمزگذاری‌شده) برای جابه‌جایی اطلاعات استفاده می‌کند. این ویژگی تضمین می‌ کند که داده‌ها در طول انتقال از دسترسی افراد غیرمجاز در امان بمانند.

توزیع نرم‌افزار با FTP

توزیع نرم‌افزار از طریق FTP یکی از روش‌های متداول و کارآمد در میان برنامه‌نویسان است. توسعه‌دهندگان از این پروتکل برای ارائه نسخه‌های جدید برنامه‌ها، بازی‌ها یا به‌روزرسانی‌های آن‌ها به کاربران استفاده می‌ کنند. با استفاده از FTP، کاربران می‌توانند به‌سادگی و با سرعت بالا فایل‌های مورد نیاز خود را از سرور دانلود کنند. این شیوه نه‌تنها برای برنامه‌نویسان، بلکه برای کاربران نیز روشی ساده، مطمئن و سریع به شمار می‌ آید.

ذخیره‌سازی مطمئن و آرشیو اطلاعات و داده‌ها

برای محافظت از دارایی‌های دیجیتال حیاتی سازمان‌ها در برابر مخاطراتی نظیر نقص فنی سخت‌افزار یا بلایای طبیعی، اتخاذ استراتژی‌های محافظتی الزامی است. یکی از موثرترین این استراتژی‌ها، انتقال و ذخیره‌سازی اطلاعات روی سرورهای راه دور (ریموت) است. پروتکل FTP در این میان نقشی کلیدی ایفا می‌ کند؛ زیرا این امکان را برای سازمان‌ها فراهم می‌ سازد تا داده‌های خود را با اطمینان کامل به سرورهای ابری یا ریموت منتقل کنند. این کار تضمین می‌ کند که نسخه‌های پشتیبان در یک محیط ایمن و مجزا نگهداری شده و در مواقع لزوم، در دسترس و قابل بازیابی باشند.

ارتقاء آموزش و پژوهش

نقش FTP در اشتراک‌گذاری منابع علمی و داده‌های تحقیقاتی بسیار پررنگ است. به عبارتی در عرصه آموزش عالی و فعالیت‌های پژوهشی، پروتکل FTP ابزاری ضروری برای تسهیل اشتراک‌گذاری محتوای حجیم است. از این طریق، منابع آموزشی تخصصی، نشریات علمی به‌روز و مجموعه‌های داده‌های تحقیقاتی گسترده به راحتی قابل دسترسی می‌ شوند. این قابلیت به طور مستقیم، تبادل دانش و تقویت همکاری‌های میان‌مؤسسه‌ای و بین‌رشته‌ای بین پژوهشگران سراسر جهان را تسریع می‌ بخشد و چرخه پژوهش را پویاتر می‌ سازد.

تفاوت پروتکل FTP و SFTP چیست؟

FTP و SFTP پروتکل‌هایی هستند که می توان با آنها به انتقال فایل‌ها بین کامپیوترها پرداخت. اما تفاوت‌های بسیار مهمی بین این دو وجود دارد که قبل از استفاده باید به آن توجه داشت. 

سخن پایانی

با دانستن پروتکل FTP چیست؟ و مزایای استفاده از آن حتما از اف تی پی برای کارهای خود استفاده خواهید کرد. با استفاده از FTP، می‌ توانید فایل‌های خود را بین دو سیستم مختلف، بدون نیاز به دانش فنی و تخصص انتقال دهید. با وجود ظهور پروتکل‌های جدیدتر مانند SFTP و FTPS همچنان به دلیل ساختار ساده، قابلیت‌های گسترده و پشتیبانی از انواع سیستم‌عامل‌ها، به عنوان یک ابزار قدرتمند در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌ گیرد. متخصصان ما در تیم رایا پارس با شعار تلفیق دانش و استراتژی به شما کمک می کنند تا یک سایت جذاب و حرفه‌ای داشته باشید.