نرخ بازگشت سرمایه (ROI) چیست؟ | فرمول محاسبه ROI و تحلیل آن 2025
6 دقیقه
در دنیای کسبوکار، هیچ چیز به اندازه دانستن اینکه سرمایهگذاری ما چقدر سود برمیگرداند اهمیت ندارد. شاید بارها کمپین تبلیغاتی اجرا کرده باشید، محصول جدید عرضه کرده باشید یا روی توسعه کسبوکار زمان و هزینه گذاشته باشید، اما آیا واقعاً میدانید نتیجه این تلاشها چه بوده است؟ نرخ بازگشت سرمایه (ROI) دقیقاً به همین سؤال پاسخ میدهد. ROI یکی از مهمترین شاخصهای مالی است که نشان میدهد سرمایهای که خرج کردهایم، چه مقدار سود برای ما ایجاد کرده و آیا مسیر انتخابیمان ارزش ادامه دادن دارد یا نه. در این مقاله با مفهومی ساده و قابلدرک، از تعریف ROI گرفته تا فرمول محاسبه، مثالهای واقعی، تفاوت آن با ROAS، مزایا و معایب، روشهای افزایش بازدهی سرمایه و نکات کلیدی تصمیمگیری مالی را بررسی میکنیم. اگر میخواهید هوشمندانهتر سرمایهگذاری کنید و نتایج کسبوکار را با عدد و تحلیل بسنجید، در ادامه همراه ما باشید.
نرخ بازگشت سرمایه چیست؟
نرخ بازگشت سرمایه یا ROI (Return On Investment) یکی از مهمترین شاخصهای مالی در ارزیابی عملکرد یک کسبوکار است که نشان میدهد سرمایهگذاری انجامشده تا چه اندازه سودآور بوده و چه مقدار بازدهی برای صاحب سرمایه ایجاد کرده است. زمانی که سازمان یا فردی هزینهای برای تبلیغات، توسعه محصول، خرید تجهیزات یا هر فعالیت اقتصادی دیگری صرف میکند، مهم است بداند این هزینه تا چه حد منجر به سود شده است. ROI دقیقاً همین موضوع را اندازهگیری میکند و با یک درصد ساده نشان میدهد نسبت سود به هزینه چقدر بوده است. هرچه عدد نرخ بازگشت سرمایه بالاتر باشد، نشاندهنده موفقیت و سوددهی بیشتر آن فعالیت است. تحلیل ROI کمک میکند تصمیمگیری مالی دقیقتر انجام شود، استراتژیهای موفق شناسایی شوند و منابع بهصورت بهینه تخصیص پیدا کنند. به همین دلیل این شاخص به عنوان یک معیار کلیدی در بازاریابی، سرمایهگذاری و مدیریت کسبوکار شناخته میشود.
معیار بازگشت سرمایه (ROI)
اگر از تمام افرادی که در کسب و کار خود با شکست مواجه شدند بپرسید ROI چیست واقعا پاسخی برای این سوال به شما نخواهند داد. و شاید همین عدم آگاهی از چنین مفهوم کلیدی موجب شکست آنها شده است. ROI مخفف عبارت Return Of Investmet به معنای نرخ باز گشت سرمایه است و یک معیار بسیار قوی برای ارزیابی نتایج حاصل از سرمایه گذاری است.
ROI چگونه محاسبه می شود؟
در این قسمت فرمول محاسبه ROI را توضیح داده و با ارائه یک مثال شما را بیشتر با این مفهوم آشنا خواهیم کرد.
100*{هزینه سرمایه گذاری/( ارزش فعلی سرمایه گذاری- هزینه سرمایه گذاری)}= ROI
در فرمول بالا، "ارزش فعلی سرمایه گذاری" به درآمد حاصل از سرمایه یا همان سود حاصل از سرمایه گذاری اشاره می کند. برای درک بهتر این فرمول به مثال زیر توجه فرمایید:
فرض کنید آقای X در سال 1395 روی پروژه 1 مبلغ 20 میلیون تومان و در سال 1397 نیز مبلغ 10 میلیون تومان روی پروژه 2 سرمایه گذاری کرده است. سود حاصل از پروژه 1مبلغ 21 میلیون تومان (بعد از 3 ماه ) و سود حاصل از پروژه 2 مبلغ 15 میلیون تومان (پس از 3 سال ) است. ROI برای پروژه 1 شاخص 5% و برای پروژه 2 شاخص 50% را نشان می دهد. واضح است که پروژه 2 یعنی یک موفقیت خوب برای سرمایه گذاری هدفمند. نکته مهم این است که در مثال فوق ،زمان محاسبه شده برای سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه 1 سال در نظر گرفته شده است، بسته به اینکه فاصله زمانی بین سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه چقد است، باید در فرمول محاسبه نرخ سرمایه گذاری تغییراتی لحاظ شود. در ادامه به تغییرات فرمول محاسبه ROI و تحلیل آن خواهیم پرداخت.
تحلیل نتایج شاخص ROI
دراین بخش به تغییرات فرمول محاسبه ROI و تحلیل آن می پردازیم. برای دقیق تر شدن نتایج حاصل از ROI می توان خروجی فرمول را بر فاصله زمانی بین (سرمایه گذاری تا بازگشت سرمایه) تقسیم کرد. در مثال ذکر شده در بخش قبل اگر زمان سرمایه گذاری را در فرمول ROI لحاظ کنیم پی به اهمیت فاصله زمانی بازگشت سرمایه خواهیم برد. ROI برای پروژه 1عدد (20) و برای پروژه 2 عدد (16) را نشان میدهد. و این یعنی پروژه 1 وضعیت بهتر و سود آورتری برای آقای X داشته است.
هر چقدر نرخ بازگشت سرمایه عدد بیشتری را نشان دهد به معنی سود دهی بیشتر پروژه است و ROI منفی به معنی از دست دادن سرمایه خواهد بود.
چرا آشنایی با مفهوم ROI مهم است؟
نرخ بازگشت سرمایه، شاخصی است که به شما می گوید که چند درصد از سرمایه گذاری انجام شده توسط شما روی یک پروژه، سود آور بوده است، با توجه به اینکه خروجی این شاخص به صورت درصدی است، به راحتی می توانید سرمایه گذاری های مختلف خود را در پروژه های مختلف باهم مقایسه کنید. این شاخص گزارشی از آنچه کرده اید و ایده ای برای آنچه خواهید کرد در اختیار شما می دهد. علاوه بر آنالیز مالی سرمایه گذاری با استفاده از شاخص ROI می توانید نسبت زمانی که برای یک پروژه صرف کردید به درآمد به دست آمده خود را بسنجید.
به طور مثال شما 2 ماه (350ساعت) روی پروژه ای وقت گذاشتید و درآمد حاصل از آن 2000 دلار بوده است. شاخص ROI پروژه شما 5.7 می باشد. با استفاده از این شاخص می توانید ببینید آیا زمان خود را صرف کاری کردید که سودمند بوده است یا خیر.
مقاله مرتبط: بازاریابی دیجیتال در مقابل بازاریابی سنتی: کدام ROI بیشتری را تولید می کند؟
همچنین می توانید میزان هزینه ای که صرف تبلیغات کردید را نسبت به سودی که از آن کسب کردید محاسبه نمایید و بررسی کنید که تبلیغات شما تا چه اندازه موثر و سودمند بوده است.
با توجه به نکاتی که به آنها اشاره شد اهمیت آنکه هر صاحب کسب و کاری بداند ROI چیست؟ و با روش های محاسبه نرخ بازگشت سرمایه برای پروژه های خود آگاه باشد، آشکار می گردد. مهمترین درسی که می توان از آشنایی با مفهوم ROI گرفت این است که زمان و هزینه خود را صرف فعالیتی کنید که بهترین نتیجه را برای شما به همراه داشته باشد.
جمع بندی
در نهایت، نرخ بازگشت سرمایه ROI معیاری روشن و قابلاعتماد برای سنجش میزان سودآوری هر سرمایهگذاری است. با دانستن فرمول محاسبه، بررسی مثالهای واقعی و شناخت مزایا و محدودیتهای آن، میتوانید هوشمندانهتر تصمیم بگیرید و منابع مالی خود را به سمت سودآورترین مسیرها هدایت کنید. اگر هدف شما رشد، بهینهسازی هزینهها و افزایش سود کسبوکار است، تحلیل و بهبود ROI باید یکی از اولویتهای اصلیتان باشد.
سوالات متداول
1. نرخ بازگشت سرمایه ROI مشخصاً چه چیزی را به ما نشان میدهد؟
ROI نشان میدهد در ازای سرمایهای که خرج کردهایم، چه مقدار سود به دست آوردهایم. به زبان ساده، اگر بدانیم بهازای هر ۱ میلیون تومان سرمایهگذاری چه مقدار سود بازگشته، میتوانیم تصمیم بگیریم این فعالیت ارزش ادامه دادن دارد یا نه.
2. چه کسبوکارهایی بیشترین نیاز را به محاسبه ROI دارند؟
تمام کسبوکارها از کوچک تا بزرگ به تحلیل نرخ بازگشت سرمایه نیاز دارند، اما دیجیتال مارکتینگ، فروشگاههای آنلاین، استارتاپها و کسبوکارهای پروژهمحور بیشترین استفاده را از ROI برای تصمیمگیری مالی و ارزیابی عملکرد میبرند.
3. فرمول دقیق محاسبه نرخ بازگشت سرمایه چگونه است؟
(کل سود – هزینه سرمایهگذاری) ÷ هزینه سرمایهگذاری × 100
این عدد درصدی از سود یا زیان نسبت به کل سرمایه را مشخص میکند.
